'Hoe beeld je een vrouw af?'

Bij de vijand heet het doorgaans 'propaganda': het psychologisch bewerken van de bevolking met gerichte beïnvloedingscampagnes. Bij de opbouwmissie in Uruzgan noemen ze het PsyOps: 'psychological operations'. Het doel ervan is de bevolking te winnen voor de nieuwe Afghaanse regering en de westerse troepenmachten die haar terzijde staan. Majoor Casper uit Haarlem voert deze splinternieuwe afdeling aan.

,,Wat wij doen? Schieten met woorden, noem ik het altijd. PsyOps is de eenheid die probeert de houding van de bevolking ten opzichte van ons te beïnvloeden. Dat doen we met flyers, met radioberichten of via luidsprekers. We richten boodschappen specifiek op bepaalde doelgroepen: op dorpsoudsten, mullah's, jongeren of vrouwen. De folders bestaan grotendeels uit foto's of strips met of zonder tekst, want de meeste mensen hier zijn analfabeet. Het is moeilijk om een bevolking aan te spreken waarvan een groot deel niet kan lezen. Je ziet wel folders met fotostrips, bijvoorbeeld om de boeren ertoe te brengen bloemen te gaan kweken in plaats van opium, maar daar zijn wij niet zo voor. Je moet de Afghanen niet aanspreken als kinderen, ook al kunnen ze niet lezen.
In de folders laten we zien wat we hier doen. Dat we een school renoveren in het dorp Chora, bijvoorbeeld. Daarbij benadrukken we stelselmatig dat niet wíj hier het werk komen doen, maar de Afghanen zelf.
Je moet goed nadenken over het beeldmateriaal in de folders. Wat laat je wel en niet zien aan bepaalde doelgroep? We tonen in elk geval geen foto's van militairen met een zonnebril op. Met een bril op maak je geen contact. De militairen in de folders dragen wel altijd een wapen, maar op de rug. Een wapen bezitten is hier een erezaak. Zonder geweer stel je niets voor in deze maatschappij.
Het afbeelden van vrouwen is een lastige zaak. We laten het van de doelgroep afhangen of, en hoe we een vrouw afbeelden: in een zwarte boerka, in een blauwe, of zonder. Het onderwerp geloof vermijden we zoveel mogelijk. In onze communicatie laten we merken dat we gelovig zijn, anders heb je geen enkel aanzien.
Je moet ook oppassen dat je in de boodschappen geen beloftes doet die je niet kan waarmaken, want dan is het vertrouwen gelijk weg. Pas als Afghanen met onze hulp klaar zijn met het repareren van een moskee, buiten we dat uit in een boodschap aan de bevolking. We willen ze laten zien dat als ze voor de Afghaanse regering kiezen, ze kiezen voor toekomst en veiligheid. Nederlanders zijn goed in dit werk, denk ik. We kunnen goed luisteren en diplomatie bedrijven.
De taliban maken zelf ook gebruik van PsyOps, alleen doen ze dat op een negatieve manier. Ze intimideren, onderdrukken en verspreiden valse berichten over ons, bijvoorbeeld dat er burgerslachtoffers zijn gevallen terwijl dat niet zo is.
Hier in het dorp Tarin Kowt hebben we het vertrouwen wel aardig gewonnen. Toch kunnen we nog niet zomaar het kamp uit zonder gewapende begeleiding. Maar dat we er in pantservoertuigen heen rijden, verstoort onze boodschap niet. Zolang je maar niet als een idioot door het dorp crosst. Zelf ga ik weinig het kamp uit. Toch heb je hier te maken met spanning. Er zijn raketaanvallen geweest en de eerste keer dat dat gebeurt is het schrikken. Ik heb het inmiddels vaker meegemaakt. Als je hem hoort fluiten, gaat-ie over je heen, zeggen ze. Het zijn flinke klappen en daarna moet je direct in dekking omdat er meer kunnen komen. Ik slaap er niet minder om. Ook niet nadat ik voor de eerste keer zo'n raketaanval meemaakte. Er waren er wel die daarna niet konden slapen.''